Vikipedi, özgür ansiklopedi
|
Bakır (Cu)
|
|
|
| Temel özellikleri |
| Atom numarası |
29 |
| Element serisi |
Geçiş metalleri |
| Grup, periyot, blok |
11, 4, d |
| Görünüş |
Metalik kahverengidir
 |
| Atom ağırlığı |
63,546(3) g/mol |
| Elektron dizilimi |
Ar 3d10 4s1 |
Enerji seviyesi başına
Elektronlar |
2, 8, 18, 1 |
| Fiziksel Özellikleri |
| Maddenin hali |
katı |
| Yoğunluk |
8,96 g/cm³ |
| Sıvı haldeki yoğunluğu |
8,02 g/cm³ |
| Ergime noktası |
1357,77 °K
1084,62 °C
1984,32 °F |
| Kaynama noktası |
{{{Kaynama_noktası_K}}} °K
2562 °C
4643 °F |
| Ergime ısısı |
13,26 kJ/mol |
| Buharlaşma ısısı |
300,4 kJ/mol |
| Isı kapasitesi |
24,440 (25 °C) J/(mol·K) |
| Atom özellikleri |
| Kristal yapısı |
Kübik |
| Yükseltgenme seviyeleri |
(2+), (1+) |
| Elektronegatifliği |
1,90 Pauling ölçeği |
| İyonlaşma enerjisi |
745,5 kJ/mol |
| Atom yarıçapı |
135 pm |
| Atom yarıçapı (hes.) |
145 pm |
| Kovalent yarıçapı |
138 pm |
| Van der Waals yarıçapı |
140 pm |
| Diğer özellikleri |
| Elektrik direnci |
16,78 nΩ·m (20°C'de) |
| Isıl iletkenlik |
401 W/(m·K) |
| Isıl genleşme |
16,5 µm/(m·K) (25°C'de) |
| Ses hızı |
3810 m/s (20 °C'de) |
| Mohs sertliği |
3,0 |
| Vickers sertliği |
369 MPa |
| Brinell sertliği |
874 MPa |
Bakır (Ingilizce copper, Almanca Kupfer, Fransızca cuivre), 1B geçiş grubu elementi. Bakıra tarihte ilk defa Kıbrıs'ta rastlandığından tüm dillerdeki isimlerinin Cyprium kelimesinden türediği tahmin edilmektedir. Simyacılar tarafından Venüs aynası ile gösterilmiştir.
Bakırın önemi, başlıca üç nedenden kaynaklanmaktadır:
- 1. Dünya'nın hemen hemen tüm bölgelerinde bulunması nedeniyle geniş ölçüde üretiminin yapılabilmesi,
- 2. Elektriği diğer bütün metaller içinde gümüşten sonra en iyi ileten metal olması, ve
- 3. Endüstriyel önemi yüksek, pirinç, bronz gibi alaşımlar yapmasıdır.
Şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
- Hidrotermal orijine sahip, emprenye olmuş bakır yatakları. Bunlara porfir yataklar da denmektedir. 1970 yılı itibarıyla Dünya üretiminin yaklaşık %50 si bu çeşit yataklardan elde edilmiştir. Bu tip yataklara ABD, Şili, Peru ve Kanada'da rastlanmaktadır.
- Sedimenter yapıdaki maden yatakları. Kalker veya dolomit mineralleri içinde bulunurlar. Daha ziyade orta Afrika’da rastlanır. Dünya bakır üretiminin %17 si bu yataklardan sağlanır.
- Sıvı magma asıllı maden yatakları. Bakır ile birlikte çoğu zaman nikel de taşırlar. Bunlara volkanik-sedimenter yataklar da denir. Dünya’nın birçok ülkesinde, özellikle Kanada, Avustralya ve pek çok Avrupa ülkesinde rastlanılır.
Kullanım Alanları [değiştir]
- Elektrik ve elektronik sanayi:
Termik (kömür, fuel-oil, motorin, doğalgaz, jeotermal), hidrolik ve nükleer gibi çeşitli enerjilerden yararlanılarak üretilen elektrik enerjisi, genelde uzun mesafelere iletilir; şehir ve köy gibi yerleşim bölgelerine, sanayi tesislerine dağıtılır ve buralarda tüketilir. Çıplak iletkenler, baralar, yalıtılmış hava hattı ve yeraltı güç kabloları ve ek malzemeleri elektrik enerjisi iletim ve dağıtımının başlıca elemanlarıdır. Yakın zamana kadar, elektrik enerji iletim ve dağıtımında, bakır, uygun özellikleri nedeni ile bu alandaki ana iletken malzemesi olmuştu. Bakır, yüksek elektrik geçirgenliği, işlenebilme ve mekaniksel özellikleri iyi olan bir metaldir. Gümüşten sonra en iyi iletken metal bakırdır.
Bakır,inşaatlarda beton, kiriş ve yüzeylerin güçlendirilmesinde kullanılır.
- Ulaşım Sanayii
- Kimya
- Kuyumculuk:
Bakır,dünyada çok bulunan bir madde olduğu için takı yapımında da kullanılır.
